موقعیت جغرافیایی
رومشکان یکی از شهرستان های استان لرستان دارای آب و هوای معتدل کوهستانی و در طول جغرافیایی ۳۰ درجه و ۴۷ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۱۷ دقیقه و ارتفاع۱۱۹۸ متر از سطح دریا و در ۴۶ کیلومتری جنوب غربی شهرستان کوهدشت و ۲۶ کیلومتری غرب شهرستان پلدختر و هممرز با استان ایلام واقع شدهاست.
وسعت شهرستان رومشکان ۹۰۰ کیلومتر مربع است از شمال و شمالغربی به شهرستان کوهدشت از جنوب به شهرستانهای دره شهر و بدره از سمت مشرق به شهرستان پلدختر محدود میگردد.
این شهرستان تا سال ۱۳۹۲ یکی از بخشهای تابعه شهرستان کوهدشت بود که با مصوبه هیئت دولت در اردیبهشت ۱۳۹۲ به شهرستان ارتقاء یافت؛ و در نهایت در بهمن ماه ۱۳۹۲ فرمانداری این شهرستان به صورت رسمی افتتاح شد.
منابع تاریخی
تنها منبع موثقی که دربارهی چگونگی نام رومشکان ، بتوان به آن استناد کرد؛ کتیبههای شاپور یکم ساسانی در کتیبهی زرتشت استان فارس است که به خط و زبان پهلوی اشکانی و ساسانی نگاشته شدهاند. در این کتیبه شاهنشاه ایران اطلاعات شایانی را دربارهی موقعیت سیاسی – جغرافیایی و اجتمایی – فرهنگی ایران ارائه میدهد که در خور نگارش است. در قسمتی از متن کتیبه چنین آمده است که:
متن کتیبه
« من مزدیسن، بغ شاپور، شاهنشاه ایران و انیران(= غیرایرانی) که نژاد از ایزدان دارد، پور مزدیسن، بغ اردشیر شاهنشاه ایران، پور پور (= نوهی) بغ پاپک شاه و خداوندگار ایران شهرم…
و هنگامی که من بر کشور ایستادم (=پادشاه شدم) گردیانوس قیصر از همهی شهر روم، گت و ژرمن سپاه جمع کرد و از سوی آسورستان به سوی ایرانشهر و ما آمد و در مرز آسورستان جنگ بزرگی در گرفت. گردیانوس قیصر کشته شد؛ سپاه رومیان از بین رفت و رومیان فیلپوس را قیصر کردند. و فیلپوس قیصر به التماس و شفاعت به سوی ما آمد و برای خونبها پانصدهزار دینار پرداخت و باج گذار شد. پس از چندی قیصر دروغید و در ارمنستان گناه کرد و ما به کشور روم یورش کردیم و سپاه شصت هزار نفری رومیان را در بیبالیش نابود کردیم و کشور سوریه و آنچه که در بالای شهر سوریه بود همه را آذربیز (=سوزانده) ویران و نابود کردیم و گرفتیم…
سومین بار هنگامی که ما به حران (محلی در مرکز ترکیه) حمله کردیم و آنجا را محاصره کردیم والریانوس قیصر به پذیرهی ما آمد و با او بود سپاهی هفتادهزار نفر و در آن سوی حران حمله بزرگی بر والریانوس قیصر شد و والریانوس قیصر را خودم با دستهای خویش دستگیر کردم و سایر حاکمان، سناتوران و فرماندهانی که در رأس آن سپاه بود، همه را دستگیر کردم و به پارس هدایت کردم و سرزمینشان را آذربیز کردم و مردمان سرزمین رومیان با کستههای (=ایالات) اطراف آن و از انیران را بهعنوان اسیر آوردیم و اندر ایران شهر، اندرپارس، پارت، خوزستان، آسورستان و دیگر کستهها به سرزمینی که از آن ما و پدر و نیاکان و پیشینیان ما بود ساکن کردیم. و ما بسیاری دیگر نام (=آوازه) و نیوی (=دلیری) کردیم که در اینجا ننوشتیم… و روزبهروز برای آمرزش روان ساسانخدای و پاپکشاه و اردشیر شاهنشاه، یک بره، یک گریو و پنچ هوفننان و چهار پاس شراب خورانزیم…»
با توجه به فرمودههای شاپور ساسانی که اسیران رومی را از سویی در آسورستان(شرق سوریه و ترکیه و کردستان عراق و ایران) و از سوی دیگر در خوزستان و دیگر کستهها ساکن کردهاند، بدون شک بخشی از این اسیران رومی نیز در منطقه طرهان که حدفاصل میان آسورستان و خوزستان است اسکان یافتهاند.
مضاف بر اینکه این رومیان یا بنابر نظر صاحبمنصبان دولتی یا به میل خود در درهای که بعدها رومشکان نام گرفت استقرار پیدا کردهاند.
امروزه در رومشکان ( رومشگان ) روستایی بهنام رومیانی نیز وجود دارد. اما در ادامه کتیبهی شاپور ساسانی آمدهاستکه؛ ایشان اسرای رومی را پس از اینکه در کستههای سراسر ایرانشهر اسکان داد، از میان آنها معماران را در ساختن اماکن و بناهای مجلل عامالمنفعه به کار گماشته است. اکنون مطالعات دانشمندان باستانشناسی در منطقه زاگرسمرکزی، کوهدشت و طرهان، نفوذ فرهنگ و هنر رومی را در میان یافتههای باستانشناسی به اثبات رساندهاند. بنابراین احتمال میرود که واژه رومشکان به معنای لغوی آن – رومیان شکست خورده – باشد که در اوایل دوره ساسانی در منطقه مستقر شدهاند.
در ساخت پل دختر 900 اسیر رومی به مدت 20 سال کار کردند وشاید طایفه امروزی رومیانی ساکن در طرهان از بازماندگان آنها باشند .
سپاس از اطلاعات مفید شما
سلام بر تو دست مریزاد ما شاگرد استاد حجاریان بودیم ایشان تقریبا همین روایت را داشتند ولی در ادامه موضوع قرار داد و تعهد نامه رومیان است که پس از اسیر شدن امپراطورشان بنابر ساخت صد پل و صد سد در ایران می گذارند . که علاوه بر موضوع بازسازی سد ها و پل های شوشتر در جاهای دیگر از جمله در همین لرستان انجام می شودکه با توجه به اسیر بودن امپراطوری روم ، دختر امپراور تهعدات را اجرایی می کنند .. بخاطر همین پل های ساخته شده در خصوص این قرارداد به پل دختر معروف می شوند .
در حال حاظر پل هایی که به پلدختر معروف هستند در جای جای سرزمین ایران وجود دارد که معرف ترین این پل ها پلدختر لرستان است .